"Like edənlər klubu"

Bu yaxınlarda “facebook” adlanan sosial şəbəkədə məşhur jurnalistlərin biri(eyni zamanda o, həm tanınmış bir saytın redaktoru, həm də ki, yazardır) ilə mubahisəm düşdü. Azərbaycan dilinin qrammatikasıyla bağlı mübahisə edirdik və cümlənin sonunda nöqtə qoymadığımı mənə irad tutan bu jurnalistin mənə yazdığı şərhə baxaq: “Elədisə sizin nöqtəniz hardadı?”, beş cümlədən ibarət cümlədə üç səhv. Cümlənin düzgün formasının “Elədirsə, sizin nöqtəniz hardadır?” olduğunu ona bildirdikdən sonra necə deyərlər, “söhbət bağlandı”. Bu da bizim redaktorumuz. 3-4 kitab oxumaqla özünü hamıdan ağıllı sayan bu insanlar “facebook”da müxtəlif mənasız statuslar yazmaqla insanlara dünyanın sirrini verdiklərini düşünürlər.  

Və bir insan tipi də var ki, onlar bu “hamıdan ağıllı”ların bütün yazdıqlarını “like” eləyirlər. Məşhur bir türk filminin adından istifadə edib onu bir qədər də dəyişsək, bu insanları “Like edənlər klubu” adlandıra bilərik. Insan Azıx mağarasından çıxıb birbaşa sosial şəbəkəyə düşdükdə belə bir vəziyyət yaranır. Vaxt keçdikcə onlar virtual aləmin virtuoz “laykmen”lərinə çevrilirlər. Ağız sularını axıda-axıda monitora zillənmiş bu insanlar sizi müxtəlif pozalarda “like” eləyə bilərlər. Sadəcə “götümü qaşıyıram”, “indicə tualetdən çıxdım”, “kofe içirəm” və s. bu kimi statuslar yazmağınız kifayətdir.

  

Indi sizə bu insanlardan birinin öz “hamıdan ağıllı” dostununun divarına  yazdığı yazını olduğu kimi təqdim edirəm: “Məni RSS’ləşdirə bilərsən? Statuslarını avtomatik “like” edim, yoruldum belə bir-bir”. Yəni, bu insan üçün fərqi yoxdur, onun atasını da söysəniz yenə də “like” edəcək. Çoxdur belələri.

Görəsən bu yazını niyə yazdım? Axı kimin kimi “like”, kimin kimi “poke” eləməsi məni az maraqlandırır, əslində bütün bunlar mənim heç vecimə də deyil. Ona görə də yazımı izlənmə rekordları qıran bir türk serialının mahnı sözləri ilə bitirirəm: “Benim hala umudum var”.

Çak Palanik

Təqib Olunanlar

Konsultant

Matçmeyker haqda şeir

 

“Əgər sən bir kəsi sevirsənsə” deyir matçmeyker: “onu azad burax”

Amma əgər o, qayıdanda herpesə yoluxmuş olsa təəccüblənmə.

Matçmeyker deyir: “Sevdiyim qıza elə gəlirdi ki, o, daha yaxşısına layiqdir.”

O qız daha hündür, daha yaxşı “zaqar” almış, uzun saçlı və daha böyük cinsi orqana malik olan oğlan istəyirdi.

Gitarada çalmağı bacaran oğlan.

Buna görə də Matçmeyker ilk dəfə diz çöküb evlilik təklif edəndə qız ona “yox” demişdi.

Beləliklə də Matçmeyker, özü haqda reklamda uzun saça və konserv bankasından da yoğun penisə malik olduğunu qeyd etmiş, “At” ləqəbli kişi qəhbəsinin xidmətindən yararlanmağı qərara aldı. O hətta gitarada bir neçə akkord ifa etməyi də öyrənə biləcəyini demişdi.

Və “At” bir gün güya ki, təsadüfən kilsədə qızla qarşılaşır. Daha sonra kitabxanada.

 Matçmeyker “At”a gündə iki yüz dollar ödəyirdi və bu kişi qəhbəsi ona qızın nələrdən xoşunun gəldiyini deyirdi. Məsələn, “onu arxadan qucaqlayıb döşlərinin gilələrini oynayanda qızın çox xoşuna gəlir”. “At” qızı necə iki, və ya üç dəfə dalbadal orqazma çatdırmağın yollarını Matçmeykerə öyrədirdi.

“At” qıza qızıl güllər göndərirdi. Ona mahnılar oxuyurdu. Onunla maşınların arxa oturacaqlarında və isti suyla dolu vannalarda cinsi əlaqədə olurdu. Ona əbədi sevgi və sədaqət andları içirdi.

Sonra o, qıza bir daha zəng vurmadı. Bir həftə. Iki həftə. Bir ay.

Və bir gün o, yenidən qıza kilsədə güya ki, təsadüfən rast gəldi.

Orda “At” qıza hər şeyin bitdiyini bildirdi. Çünki o, çox pozğun qızdır. Demək olar ki, qəhbədir.

“And içirəm” Matçmeyker deyir: “o oğlan mənim sevdiyim qızı qəhbə adlandırıb”

Allah onu qorusun.

Bütün bunlar sevgilisinin qəlbinin qırılması üçün Matçmeykerin hazırladığı gizli bir plan idi. Sonra isə “başı daşdan-daşa dəymiş” qızı yenidən tutmaq.

Matçmeyker “At”la sonuncu görüşündə minet eləməsi üçün ona əlavə əlli dollar verdi.

“At” onun qarşısında diz üstə çökərək öz əlli dollarını qazandı.

Bu yolla da gələcək arvadı yaxşı öyrənilmiş, ardıcıl orqazmlar yaşayan zaman xəyalında canlandırdığı kişi obrazı onun əri, Matçmeykerin tanımadığı, tamamilə yad bir kişi obrazı olmayacaqdı.

Ingiliscədən tərcümə edən: Baxışlı Zaur

"Xərçəngə qalib gəlmiş telefon nömrəsi"

Bu gün sənin nömrəni silmək istədim. Bacarmadım. Əslində sənsizliyə artıq öyrəşmişəm. Daha yadıma da az-az düşürsən. Xatirələr də yavaş-yavaş silinməyə başlayır. Amma bu nömrə. Bir nömrənin mənə bu qədər əziyyət verəcəyini təsəvvür eləyə bilməzdim. Elə bil sən öz gözəl gözlərinlə bu rəqəmlərin arasından mənə baxırsan. Bir vaxtlar daim görməyə can atdığım o gözlər. Onlar daha yoxdurlar. Bəlkə də bu nömrə, səni incitdiyimə görə, mənə cəhənnəmdə bütün əzab atraksiyonlarından sərbəst istifadə edə bilməyimçün veriləcək kartın şifrəsidir. Bu nömrə mənim əzab kodumdur. Və mənim kodlaşdırmada səhvə yol vermək kimi bir üstünlüyüm yoxdur.
Mən dörd divar arasında sıxıldığım zaman, xərçəngin qısqacları da sənin döşlərini daha möhkəm sıxmağa başlamışdı. Bəlkə də bu taleyin bizə lütfü idi, axı mənim səni bu vəziyyətdə görməyimi əsla istəməzdin. Amma mən sənin yanında ola bilmədim. Bəlkə də bunu özün də bilmirdin amma sənin gözəlliyin mənə güc verirdi. İndi mən gücsüzəm.
Və budur xərçəng bu qədər gözəl bir məxluqu məhv eləməyi qərara almışdı. Və biz uduzduq. Mən səni qoruya bilmədim. Xərçəng bizə qalib gəldi. Daha sənin o səma rəngli gözlərin, gözəl üzün, ağlı başdan alan gülüşün yoxdur. Artıq məndə sənə aid heç nə qalmayıb. Yalnız xərçəngə qalib gəlmiş bu telefon nömrəsi. 

"Kommersiya sirri"

Qraf Böhtan haqda şeirlər.
"Yeni filmin premyerasından bir həftə öncədən" Qraf deyir : "bu insanlar növbəyə dururlar"
Növbədə durduqlarına görə onlara pul ödəyirlər.
Qraf Böhtan səhnədədir, o, yuxarı qaldırdığı əlində vərəq tutub. Ağ vərəq onun üzünü örtür.
Görünən ancaq göy kostyum,  qırmızı qalstuk və tutqun boz rəngli ayaqqabılardır.
Onun biləyində qızıl saat var və saatın üzərində "Təbriklər" yazısı həkk olunmusdur.
Səhnədə projektor şüası əvəzinə, Qrafın sifəti əvəzinə, üzərində böyük şriftlə qəzet sərlövhəsi proyeksiya olunan vərəq görsənir: "Yerli reportyor Pulitser prizini qazanır"
Bu sərlövhənin arxasından Qraf deyir: "Bu insanlar  bütün ömürlərini növbələrdə keçirirlər"
Bir yay blokbasterindən digərinə yaşayırlar.
Film studiya avtobusları bu yeniyetmə-fanatları bir şəhərdən digərinə aparmaq üçün nəzərdə tutulub.
Elmi fantastikadan tutmuş, super qəhrəmanlar haqda olan filmlərə kimi.
Hər həftə yeni şəhər, yeni motel və 13+ yaş həddi olan yeni film və guya ki, onlar bu filmə görə dəli olurlar.
Folqa və kartondan hazırlanmış bu geyimlər,  aydındır ki, onlar  əsl əl işləridir. Paltarlar üzrə şöbə onları hazırlayır və lazım olan ünvanlara göndərir.
Bütün bunlar yerli medianı aldatmaqçün edilir ki, onlar film haqda həqiqi xəbərlər hazırlasınlar və beləliklə də film üçün pulsuz reklam təmin etsinlər. Film ətrafında böyük hay-küy yaratmaq, budur əsas məqsəd.
Bu qədər vaxt və pul. Bunu "kütlənin yetişdirilməsi" adlandırırlar.             

Milliləşmiş yəhudi obrazı

Yəhudi ədəbiyyatında “taluş” anlayışı. “Taluş” gənc yəhudi obrazına verilmiş ümumi addır. O, maariflənməyə və intellektual cəhətdən özünü sübut etməyə can atması ilə öz qohumlarının və köhnə tanışlarının dünyasından, onların adət-ənənələrindən qopmuşdur. Bununla belə o, müasir dünyada özünə dayaq tapa bilmir. Bu qəhrəman üçün psixoloji sarsıntılar, öz daxili aləminin ən kiçik detalına belə həddindən artıq diqqət ayırması xarakterikdir. O, adətən depressiya halında olur, daim hədəfi olmayan axtarışlar edir, ümidsizliyə qapılır və nəticədə ruhdan düşür, passivləşir, reallıqla əlaqəsini itirir və hətta bəzən özünə qəsd edir.

 Bu obraz yəhudi ədəbiyyatında 19-cu əsrin sonları, 20-ci əsrin əvvəllərində mövcud olmuşdur amma Bakı metrosunda əli kitablı bu “taluş”lara hələ də rast gəlmək mümkündür. Onlar hələ də “yaxçı oğlan”ların onların əlindəki kitaba “pis baxacağına” görə məhləyə utana-utana girirlər, hələ də hər baxdığı oğlanda potensial ər görən qızlarımız “kitab oxuyan oğlanın qara qəpiyi də olmaz” düşüncəsi ilə onları yaxın buraxmırlar. Ətrafdakı cəhalət onları sıxır, savadlarına qiymət verilməməsi ruhdan salır, tez-tez “güya oxuyub neyləmisiz” sualıyla qarşılaşır və yalnız onda əsrimizin “taluş”u bəlkə də hər şeyin boş olduğunu fikirləşir. Bəlkə də heç nə öyrənməyib, savadlanmayıb daha xöşbəxt olmaq olardı. Axı bisavad, dar-düşüncəli insanların qəti müəyyən etdiyi doğru və yanlışlar var(o, özü isə daim axtarışdadır) və onlar daha xöşbəxt görsənirlər. Amma artıq çox gecdir və geriyə dönüş yoxdur, cahillik bir zamanlar sonsuz xöşbəxtlik idi.

Allah vs. Ata

Bu yaxınlarda Azərbaycan ensiklopediyasını oxuyurdum və belə bir başlıqla rastlaşdım: “Beşikkəsmə”

Bu başlıq altında olan məlumat belə idi: “Beşikkəsmə adətinə görə oğlan və qız uşaqları hələ qundaqda, yəni beşikdə olarkən, onların valideynləri söz kəsib uşaqlarını bir-birinə deyikli edirlər. Bir çox hallarda bu “nişanlanma” zamanı qızın beşiyinə nişan qoyulduğundan o, “beşikkəsmə” adlanırdı. Bəzən qabaqcadan sövdələşən valideynlərin birinin qız uşağı o birinin oğlundan sonra dünyaya gəldikdə, mamaça körpənin göbəyini kəsdiyi zaman “göbəyini filankəsin oğluna kəsdim” sözlərini dediyindən, bu adət “göbəkkəsmə” də adlanırdı.”

Dəhşətə gəldim, belə çıxır ki, ata hələ heç “fundamenti qoyulmamış” qızını sövdələşmə predmetinə çevirir. “Sövdələşmə”. Nə qədər də iyrənc səslənir, axı söhbət hələ heç dünyaya gəlməmiş günahsız bir varlıqdan gedir...

Əslində ata öz qızının göbəyini dostunun oğluna kəsməyi qərara aldıqda Allahın özünə meydan oxumuş olur, o, öz doğulacaq qızının taleyinin konturlarını artıq indidən cızmağa başlayır. O, hələ heç doğulmamış körpəni dostunun oğluna nişanlamaqla əslində Allaha belə bir mesaj göndərir: “Sən kimsən, ala, mənim qızıma tale yazırsan? Qız mənim deyil? Özüm bilərəm onun başına nə oyun gətirərəm.”

Rəhmdil və sonsuz səbrə malik olan Allah isə ailə daxili işlərə qarışmaq istəmir və ataya qızı üçün “parlaq” gələcək qurmaqda mane olmur. Amma mən Allahın yerində olsaydım, yəqin ki, başqa cür edərdim. Bu qızı on beş yaşında ikən avtomobil qəzasında öldürər və ataya deyərdim: “Hə, nooldu? Çox ora-burana yaxırdın, indi gördün kimin daha böyük olduğunu?”

Elə qızın yerində də olsaydım yəqin ki, ölməyə üstünlük verərdim, çünki ssenarisi illər əvvəl yazılmış bir filmdə aktyor kimi oynadılmaqdansa, ölmək yaxşıdır məncə. Amma yox, adətən belə olmur, ölüm həmin qızlar üçün çox böyük cah-cəlal olardı. Onlar bu həyata məhkum olunublar və adətən öz cəzalarını axıra kimi çəkməli olurlar.

Hə bir də, bu məlumatı oxuyandan sonra bir neçə gün həyətdə topla oynayan kiçik qız uşaqlarını gördükdə çox kövrəlirdim, axı onlar elə gözəl, elə məsum, elə dünyadan bixəbərdirlər ki...